پیشینه تاریخی طمع‌ورزی نسبت به جزایر ایرانی از سال 1880میلادی به بعد، اختلاف‌نظر میان ایران و بریتانیا بر سر مالکیت چهار جزیره تنب بزرگ، تنب کوچک، ابوموسی و سیری که همگی در تنگه هرمز و در نیمه راه سواحل ایران و کشورهای عربی قرار داشتند، بروز کرد. تا آن زمان، این جزایر عموماً متعلق به ایران بودند و در رابطه با آن‌‌ها اختلافی وجود نداشت، با این حال در سال‌های بعد چون اهمیت سوق‏الجیشی این جزایر بر انگلیس مشخص شد، دولت متجاوز بریتانیا حقوق ایران نسبت به این جزایر را منکر شد و با گسیل نیروهای خود، این جزایر را اشغال کرد.

جدایی دردناك پاره‌ای از وطن

سال‌ها بعد كه انگلیسی‏ها در سال 1921 اقدام به تجزیه رأس‏الخیمه از شارجه کردند، تنب بزرگ و کوچک را به رأس‏الخیمه و بوموسی را به امارت شارجه (بخشی از امارات متحده عربی فعلی) که تحت‏الحمایه آنان بود، واگذار کردند. این موضوع، مورد اعتراض دولت وقت ایران واقع شد لیکن در آن موقع، دولت انگلیس اطمینان داد که این مشکل را حل خواهد کرد و قبل از فیصله یافتن کامل مناقشه، مانع برافراشته‌شدن پرچم یکی از دو طرف در جزایر خواهد شد.

بازی انگلیسی‌ها برای ایجاد منبع تنش و تهدید میان همسایگان

با توجه به سیاست كهنه و قدیمی انگلیسی‌ها در ایجاد منابع تنش و تهدید میان همسایگان در مناطق تحت استعمار خویش (سیاست مشهور تفرقه بینداز و حكومت كن)، دولت اشغالگر انگلیس به ایران اطمینان داده بود که مشکلی را که به‌وجود آورده، حل خواهد كرد؛ لیكن با بروز جنگ جهانی دوم این قول و قرار بسته شده با ایران عملاً بی‏نتیجه ماند. پس از جنگ دوم جهانی، در سال1347 دولت انگلیس اعلام کرد تا سال1350 نیروهای نظامی خود را از خلیج‌فارس بیرون خواهد برد. از این تاریخ، مذاکرات بین دولت ایران و بریتانیا در مورد جزایر مذکور به طور جدی آغاز شد و به مدت سه سال ادامه داشت. به نظر می‌رسد انگلیسی‌ها در ادامه سیاست خارجی افشا شده خود (مبتنی بر ایجاد منابع تفرقه و نزاع) به جای تحویل سرزمین اشغال شده به صاحب اصلی آن(یعنی ایران)، زمینه را برای اقدام نظامی شاه ایران فراهم كردند تا علاوه بر خلاصی از مطالبه ایرانی‌ها، مسئولیت این خطای تاریخی را از دوش خود بردارند و بدون لطمه دیدن منافعشان در ارتباط با اعراب خلیج‌فارس، زمینه یك نزاع دائمی را در این نقطه حساس از جهان به‌وجود آورند. بر همین اساس، چند ماه قبل از اقدام نظامی ایران در بازپس‌گیری جزایر سه‌گانه، با ایجاد درگیری‌های تبلیغاتی ساختگی میان رسانه‌های ایران و انگلیس، زمینه اقدام فوق را ایجاد کردند.

بازگشت خاك پاره شده به وطن

با مقدمه‌ای كه اشاره شد، زمینه برای بازگشت جزایر به ایران (به‌صورت اقدام نظامی) مهیا گردید و در ساعت 6:15 دقیقه بامداد روز 9 آذر 1350 (30 نوامبر 1971) یک روز قبل از خروج قوای انگلیسی از خلیج‌فارس، یگان‌های نیروی دریایی ارتش ایران در سه جزیره تنب بزرگ، تنب کوچک و بوموسی پیاده شدند و با بازگرداندن آن‌‌ها به آغوش میهن، مالكیت(مستقیم) استعماری هشتاد ساله قوای انگلیسی بر این جزایر خاتمه یافت و اولین پرچم ایران پس از گذشت کمتر از 35 دقیقه از آغاز عملیات، بر فراز ارتفاع 110 متری حلوا در جزیره بوموسی و نیز در مرتفع‌ترین نقطه سایر جزایر تنب بزرگ و كوچك همراه با شلیک 21 گلوله توپ برافراشته شد.

جزایر سه‌گانه بوموسی، تنب بزرگ و تنب كوچك از موقعیت ژئو استراتژیك فوق‌العاده برخوردار هستند كه به دلیل اهمیت به‌اختصار اشاره خواهد شد. جزیره بوموسی همواره جزیره‌ای مهاجرپذیر بوده است. در گذشته اعراب از سواحل جنوبی خلیج‌فارس برای گذراندن زندگی، ماهیگیری و یا برای كار در معدن خاك سرخ به آنجا رفت‌وآمد داشته‌اند. در سال‌های قبل از انقلاب اسلامی هم عده‌ای مهاجر در بوموسی به كارهای ساختمانی و تأسیساتی اشتغال داشته‌اند كه در سال‌های بعد به دلایل مختلف، این جزیره را ترك كرده‌اند؛ اما در سال‌های اخیر با سوءاستفاده از تقابل خاص جمهوری اسلامی ایران با نظام سلطه، برخی از عناصر حقیر كه پادشاهی‌شان بر امیرنشینان حوزه جنوبی خلیج‌فارس مرهون همان بیگانگان است، اعراب مهیمان را مالكان جزیره تلقی كرده‌اند و برخلاف اسناد محكم تاریخی و جغرافیایی، خود را مالك این جزیره و نیز جزایر تنب بزرگ و تنب كوچك می‌دانند.

موقعیت ژئو استراتژیك جزایر سه‌گانه بوموسی، تنب بزرگ و تنب كوچك، اهمیت جغرافیایی، اقتصادی و راهبردی خلیج‌فارس به علت ارتباط آن با اقیانوس هند از طریق تنگه هرمز است که جزایر سه‌گانه ایرانی در آن قرار گرفته‏اند. این جزایر در جنوبی‏ترین نقطه خلیج‌فارس در تنگه هرمز واقع شده‏اند. تنب بزرگ با نزدیک‌ترین ساحل ایران (جزیره قشم) در حدود 25 کیلومتر فاصله دارد، در حالی که فاصله رأس‏الخیمه تا این جزیره حدود 70 کیلومتر است. تنب کوچک در 14 کیلومتری غرب جزیره تنب بزرگ قرار دارد و فاصله آن با نزدیک‌ترین ساحل ایران (بندر لنگه) 37 کیلومتر است. امروزه که دو سوم نفت مورد نیاز صنایع اروپا و آمریكا باید از تنگه هرمز بگذرد، اهمیت این جزایر بیش از پیش روشن می‏شود و کافی است که در نزاع دنیای غرب با انقلاب اسلامی، راه صدور نفت از خلیج‌فارس بسته شود. بنابراین این سه جزیره بیش از هر چیز دارای اهمیت راهبردی و نظامی هستند.

نگاهی اجمالی به جزیره بوموسی

بوموسی جنوبی‌ترین جزیره ایرانی در خلیج‌فارس است و از این لحاظ از اهمیت سیاسی و راهبردی ویژه‌ای برخوردار است. از نقشه‌های موجود استنباط می‌شود كه جزیره به شكل ذوزنقه‌ای است كه قاعده بزرگ آن در سمت مشرق قرار دارد. جزیره بوموسی در موقعیت جغرافیایی ۲۶ درجه خط عرض شمالی و در ۵۵ درجه خط طول شرقی واقع شده‌است. اساساً خلیج‌فارس، دریای کم‌عمقی برای نفت‌کش‌ها به شمار می‌رود، زیرا نفت‌کش‌ها پس از بارگیری نفت در مخازنشان به‌شدت سنگین می‌شوند و کف آن‌‌ها به کف خلیج‌فارس نزدیک می‌شود و در نتیجه خطر به گل نشستن‌شان افزایش می‌یابد. برای همین است که جزیره خارك به‌عنوان محل بارگیری نفت‌کش‌ها از ایران تعیین شده ‌است. تنها مسیر قابل كشتیرانی برای نفت‌کش‌های حامل نفت، فاصله میان «جزیره بوموسی» و تنب بزرگ است؛ زیرا این مسیر، ژرف‌ترین مسیر برای نفت‌کش‌ها شناخته می‌شود. از مشخصات جالب اقلیمی بوموسی فراوانی تابش آفتاب آن است كه خود عامل اصلی در ایجاد دیگر شرایط اقلیمی به‌شمار می‌آید. از آمار یك‌ساله بوموسی چنین استنباط می‌شود که آفتابی بودن هوای آن از بسیاری از نقاط ساحلی و حتی داخلی ایران بیشتر است. اطراف بوموسی را آب نسبتاً عمیقی فراگرفته است و این جزیره همواره پناهگاهی برای قایق‌ها در هنگام طوفان به‌شمار می‌رود. عمق آب اطراف جزیره را 7 قامت یا حدود 10 متر برآورد كرده‌اند. در این آب‌ها انواع ماهی و صدف‌های دریایی به حد وفور دیده می‌شود و به همین سبب، مهم‌ترین اشتغال بومیان و مهاجران جزیره، صید ماهی و مروارید ذكر شده است. گفته می‌شود كه در گذشته تا دهه نخست سده 14 هـ . ش، 50 فروند كشتی بزرگ صید صدف مروارید، در كرانه این جزیره فعالیت داشته‌اند. در جزیره بوموسی منابع نفتی وجود ندارد، ولی در فلات قاره آن، آمریكایی‌ها امتیاز استخراج نفت را به دست آورده بودند. میزان استخراج نفت كه از سال 1353( 1974م) با حفر 10 حلقه چاه آغاز شد، حدود 50 تا 60هزار بشكه در روز است و درآمد آن، طبق موافقت قبلی بین ایران و امارت شارجه تقسیم می‌شود. در بوموسی معدن خاك سرخی وجود دارد كه مصرف عمده آن در ساختن رنگ و لوازم آرایش بوده است. در گذشته تولید سالانه خاك سرخ بوموسی، به حدود 16هزار تن می‌رسیده كه توسط آلمانی‌ها و سپس انگلیسی‌ها استخراج می‌شده است؛ اما در آن سال به علت عدم مرغوبیت جنس و فقدان امكانات مناسب، دنباله كار را رها كرده‌اند. گفته می‌شود كه خاك سرخ جزیره هرمز از آن مرغوب‌تر است. در برخی اسناد تاریخی آمده است كه شیخ امارت شارجه پیشنهاد استخراج خاك سرخ را به انگلیسی‌ها داد و چون با مخالفتی روبه‌رو نشد، به‌تدریج بر آن جزیره ادعای ارضی كرد و با استفاده از غفلت مسئولان گذشته ایران، آن جزیره را اشغال کرد و پرچم خود را بر آن برافراشت. گفتنی است در تقسیمات كنونی كشور، شهرستان بوموسی متشكل است از: جزایر سیری، فارور بزرگ، فارور كوچك، تنب بزرگ و تنب كوچك با مركزیت بوموسی.

موقعیت جزیره تنب كوچك

این جزیره، مثلثی‌شکل است و در ۱4 کیلومتری (9 مایلی) غرب جزیره تنب بزرگ قرار دارد . فاصله آن تا مرکز استان هرمزگان شهر بندرعباس از طریق دریا حدود ۱۶۹ کیلومتر (۱۰۵ مایل) است. نزدیک‌ترین بندر ایرانی به این جزیره، بندر لنگه با 37 کیلومتر فاصله است. بزرگ‌ترین ضلع جزیره 1/9 کیلومتر و مساحت آن حدود 1/2 کیلومتر مربع است. این جزیره کاملاً نظامی است و مرتفع‌ترین نقطه آن از سطح دریا 8/2۵ متر ارتفاع دارد که به آن تپه زهرا گفته می‌شود. خاک آن از نوع شنی و در برخی مناطق صخره‌ای است. به‌دلیل ماهیت نظامی جزیره، امکان عکس‌برداری وجود ندارد ولی جزیره‌ای بسیار زیبا با ساحلی بكر و دارای گونه‌های متنوع دریایی است. تنب کوچک همچنین اسکله و باند فرودگاه دارد. جزیره تنب کوچک از نگاه راهبردی، به‌عنوان یک نقطه پیوندی و پشتوانه، برای جزیره تنب بزرگ اهمیت دارد.

موقعیت جزیره تنب بزرگ

این جزیره به نام‌های تنب بزرگ، تمب گپ، تنب مار بزرگ، تل مار و... نامیده شده است. واژه تمب یا تنب، پارسی دری یا تنگستانی (پارسی جنوبی) است که تپه، پشته و تل معنی می‌دهد. نام برخی از روستاهای بندرها و جزایر نواحی لنگه و بوشهر «تنب» است، مانند: تنب لاورو، تنبوی شمالی و جنوبی، تنبو، دوتنبو. واژه تنب در لغت عرب وجود ندارد و این نام صد درصد فارسی دری و ایرانی است و از گذشته‌های دور تاکنون وجود داشته است. ایران بر بسیاری از جزایر مهم در تنگه هرمز و دهانه خلیج‌فارس حاکمیت و مالکیت دارد. از این جزایر، شش جزیره که خط قوسی دفاعی ایران را تشکیل می‌دهند، اهمیت بیشتری دارند. این جزیره‌ها عبارتند از: بوموسی، تنب بزرگ، هرمز، لارک، قشم و هنگام که در فاصله‌های کوتاه از یکدیگر قرار گرفته‌اند. جزیره تنب بزرگ با پهنه‌ای حدود ۱۱ کیلومتر مربع، در ۳۱ کیلومتری جنوب غربی جزیره قشم، در بخش شمالی خط منصف خلیج‌فارس قرار دارد. گفتنی است ارزش راهبردی جزیره تنب بزرگ، حلقه‌ای پراهمیت از زنجیر (خط قوسی) دفاعی ایران در تنگه هرمز به‌شمار می‌رود.

خاتمه

سؤال از میزان جمعیت ساكن در جزیره بوموسی با پاسخ جالب توجه فرماندار جزیره مواجه شده است. وی معتقد است با توجه به ادعای واهی و موهوم برخی شیوخ عرب منطقه نسبت به مالكیت جزیره، برای منكوب كردن كسانی كه پادوی برای انگلیس و آمریكا، بزرگ‌ترین افتخار آنان است، هر كجا رفتید بگویید جمعیت جزیره بوموسی هفتاد میلیون نفر است، به این معنا كه این جزیره تا ابد به ایران اسلامی تعلق خواهد داشت. این نكته نیز جالب است كه جنوبی‌های خونگرم، «ابوموسی» را «بوموسی» تلفظ می‌كنند به معنای «بوستان موسی» و معتقدند كه هیچ‌كس «بوشهر» را «ابوشهر» تلفظ نمی‌كند!

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: